4 bước sơ cứu nhanh chóng khi bị bong gân, trật khớp

Bong gân, trật khớp là những chấn thương thường gặp trong sinh hoạt và tập luyện thể thao, có thể gây ra những cơn đau dữ dội vùng khớp sau chấn thương, kèm theo tình trạng thâm tím, nếu không sơ cứu kịp thời sẽ rất nguy hiểm.

Traulen xin hướng dẫn cho bạn 4 bước sơ cứu nhanh chóng khi bị bong gân ngay tại nhà qua bài viết sau đây nhé!

Cách sơ cứu khi bị bong gân, trật khớp

Nguyên tắc cơ bản để sơ cứu bong gân, trật khớp là dùng phương pháp R.I.C.E.

Nghỉ ngơi (Rest)

Biện pháp đầu tiên của việc sơ cứu khi bị bong gân, trật khớp là lập tức ngừng vận động và nghỉ ngơi hoàn toàn trong 48-72 giờ. Nhiều trường hợp không được đặt bất kỳ một trọng lượng nào lên vùng bị thương, nên có thể cần phải sử dụng dụng cụ hỗ trợ.

Hạn chế vận động để giảm đau, có thể dùng nạng, gậy hoặc nẹp vải nếu chấn thương nhẹ. Trường hợp sau chấn thương các cử động thông thường bị giới hạn, nên để vùng tổn thương được nghỉ ngơi hoàn toàn bằng cách nẹp cố định qua hai khớp bằng bất cứ vật gì dài và chắc.

Lưu ý, không nên cố gắng nắn, bẻ, chỉnh sửa nơi bị đau để cố đưa về vị trí bình thường hoặc lặp đi lặp lại các cử động mặc dù khó khăn, sẽ gây đau và làm tổn thương nặng hơn.

Tuy nhiên, trạng thái nghỉ ngơi này không cần áp dụng lên toàn thân. Ngay cả khi bị bong gân mắt cá chân, các cơ khác vẫn được vận động, nhằm giảm thiểu sự thoái hóa và duy trì sự điều hòa tim mạch.

Chườm đá (Ice)

Liệu pháp sơ cứu bong gân, trật khớp khác được đánh giá mang đến tác động tích cực là chườm lạnh. Nhờ tác dụng của hơi lạnh trực tiếp hoặc gián tiếp lên vùng khớp bị chấn thương giúp mạch máu co lại, gây cảm giác tê giúp giảm đau, giảm sưng tấy, giảm lưu lượng máu nên ít tổn thương các mô lân cận.

Người bệnh có thể dùng túi chườm lạnh hoặc chậu, xô hay bồn tắm chứa nước lạnh để ngâm vết thương. Thời gian cho mỗi lần chườm lạnh khoảng 15-20 phút, 4-8 lần/ngày, chườm trong 48 giờ đầu tiên hoặc đến khi tình trạng sưng tấy được cải thiện. Nếu bạn ngâm vùng bị thương trong nước đá, nên chú ý không ngâm quá lâu để tránh gây bỏng lạnh.

Để giảm đau và sưng phù, nên dùng thuốc xịt giảm đau và các túi chườm lạnh nhanh. Bạn có thể lấy đá lạnh cho vào túi nilon rồi dùng khăn bọc lại chườm để tránh tê cóng.

Trong 24 giờ đầu, nên chườm đá khoảng 3 lần, mỗi lần từ 20 đến 30 phút. Đặc biệt là không thoa dầu nóng hoặc dùng nhiệt trong 24 giờ đầu vì có thể làm sưng, bầm nhiều hơn.

Băng ép (Compress)

Vùng khớp bị trật hoặc bong gân cần được cố định chắc chắn để dây chằng có thời gian hồi phục và hạn chế di lệch. Liệu pháp băng ép được ứng dụng trong trường hợp này còn có tác dụng tạo áp lực lên các mao mạch giúp giảm lưu thông máu, hạn chế nguy cơ bầm tím, sưng tấy. Người bệnh có thể dùng băng thun, cao su tổng hợp hoặc vải có tính đàn hồi bọc lấy phần trước và sau vùng tổn thương 3-5 cm.

Khi băng ép, nên chú ý đến cảm giác của vùng chi phía dưới nơi chấn thương. Nếu thấy bị tê, mất cảm giác, nên tháo lỏng băng ép để không gây ứ trệ việc tuần hoàn máu, trường hợp nặng nề có thể gây hoại tử chi, đoạn chi do băng ép không đúng cách.

Dùng băng thun quấn nhẹ nhàng và đều tay giúp vùng tổn thương giảm sưng nề và mau hồi phục. Không nên băng quá chặt tay làm ảnh hưởng đến tuần hoàn phía sau nơi băng ép.

Lưu ý, luôn kiểm tra các đầu ngón chân xem có tím hoặc tê bì không, nếu có thì cần phải nới lỏng băng thun.

Kê cao (Elevation)

Vùng tay chân bị thương khi được kê cao hơn tim có thể giúp ngăn ngừa hoặc hạn chế tình trạng phù nề và ứ đọng máu. Cách thực hiện liệu pháp sơ cứu bong gân, trật khớp này tương đối đơn giản. Người bệnh kê vùng bị thương lên vị trí cao hơn tim và kết hợp thêm các liệu pháp chườm lạnh, băng ép. Liệu pháp này mang đến hiệu quả cao nhất khi thực hiện trong khoảng 48 giờ đầu.

Kê vùng tay/chân bị tổn thương lên cao hơn tim để tăng lượng máu tĩnh mạch dồn về hệ tuần hoàn, giảm sưng nề. Sau đó đến cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra.

Cách chăm sóc và phục hồi khi bị bong gân, trật khớp

Vận động nhẹ nhàng

Bong gân, trật khớp có thể mất vài ngày đến vài tháng để hồi phục. Khi cơn đau và tình trạng sưng tấy được cải thiện, người bệnh nên vận động xương khớp nhẹ nhàng, tránh cố định quá lâu ảnh hưởng đến khả năng vận động.

Dùng thuốc giảm đau

Nếu cần, người bệnh cũng có thể kết hợp với một số loại thuốc giảm đau không kê đơn như Ibuprofen (Advil, Motrin IB) và Acetaminophen (Tylenol)…

Tập vật lý trị liệu

Một trong những lưu ý quan trọng giúp nhanh hồi phục và đảm bảo sự ổn định cho khớp bị thương là thực hiện các bài tập phù hợp. Người bệnh nên trao đổi với các chuyên gia vật lý trị liệu để được hướng dẫn các bài tập giúp tăng cường sức mạnh, tối ưu hóa việc chữa lành và giảm thiểu nguy cơ tái chấn thương.

Tăng cường dụng cụ hỗ trợ

Người bị trật khớp, bong gân sẽ cảm thấy đau khi di chuyển. Do đó, tùy thuộc vào mức độ chấn thương, bác sĩ có thể chỉ định dùng thêm băng thun, nẹp hỗ trợ. Trong trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể cần được bó bột hoặc đi giày chuyên dụng.

Cân bằng dinh dưỡng

Để hỗ trợ cơ xương khớp nhanh hồi phục sau chấn thương, người bệnh nên chú ý cân bằng dinh dưỡng và bổ sung axit béo Omega-3; canxi; các vitamin A, C, D, E, K… để tái tạo mật độ xương, tăng cường trao đổi chất, hỗ trợ bảo vệ các khớp, chống lão hóa, tăng cường hệ miễn dịch… Tránh dùng thức ăn nhiều muối để hạn chế đào thảo sodium và canxi gây loãng xương.

Phương án dự phòng

Sau sơ cứu bong gân, trật khớp, chấn thương sẽ được cải thiện, nhưng đồng thời cũng có nguy cơ gặp phải tình trạng tương tự trong tương lai. Người bệnh nên trao đổi với các chuyên gia chấn thương chỉnh hình để được tư vấn về mức độ, loại hình vận động và thời điểm quay lại với hoạt động sinh hoạt thông thường.