Diclofenac trong thai kỳ và cho con bú

Việc sử dụng thuốc trong thai kỳ và thời kỳ cho con bú là một trong những thách thức phức tạp nhất trong thực hành lâm sàng, đòi hỏi sự cân bằng tinh tế giữa lợi ích điều trị cho mẹ và nguy cơ tiềm ẩn cho thai nhi hoặc trẻ bú mẹ. 

Diclofenac là một trong những thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) hiệu quả và được sử dụng rộng rãi trong điều trị đau cơ xương khớp, viêm gân, bong gân và chấn thương thể thao. Tuy nhiên, khi nói đến phụ nữ mang thai và cho con bú, việc sử dụng Diclofenac cần được cân nhắc kỹ lưỡng do nguy cơ ảnh hưởng đến mẹ và bé. 

Bài viết dưới đây của Traulen sẽ phân tích dựa trên các bằng chứng khoa học và gợi ý giải pháp điều trị an toàn hơn với Traulen – thuốc xịt Diclofenac tại chỗ.

Cơ chế sinh học của tác động Diclofenac lên thai kỳ

Tác động của Diclofenac thông qua cơ chế ức chế enzyme cyclooxygenase (COX-1 và COX-2) dẫn đến giảm sản xuất prostaglandin – yếu tố then chốt trong nhiều quá trình sinh lý quan trọng, tạo nên cơ sở khoa học cho những lo ngại về an toàn. Điều này có thể dẫn đến co thắt và đóng sớm ống động mạch, gây ra tăng áp động mạch phổi và suy tim phải ở thai nhi.

Trong hệ thận thai nhi, prostaglandin đóng vai trò điều hòa lưu lượng máu thận và cân bằng dịch. Nghiên cứu cho thấy việc ức chế COX có thể dẫn đến giảm lưu lượng máu thận thai nhi, giảm sản xuất nước tiểu và nước ối có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng trong thai kỳ.

Nguy cơ khi dùng Diclofenac trong thai kỳ

Theo FDA (Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) và EMA (Cơ quan Dược phẩm châu Âu):

3 tháng đầu thai kỳ

Thời kỳ nhạy cảm nhất đối với tác động của Diclofenac là tuần 3-8 của thai kỳ, trùng với thời kỳ hình thành cơ quan. Diclofenac có thể làm tăng nguy cơ sảy thai hoặc dị tật bẩm sinh:

• Tăng nguy cơ sảy thai 1.3 lần
• Tăng nguy cơ dị tật tim từ tỷ lệ cơ bản 8/1000 lên 12/1000 thai nhi
• Tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh 1.4 lần

Diclofenac được cho là ảnh hưởng đến quá trình hình thành mạch máu và chết tế bào trong quá trình phát triển tim thai. 

3 tháng giữa

Việc sử dụng cần thận trọng, chỉ dùng khi thật sự cần thiết và theo chỉ định của bác sĩ. Nghiên cứu trên 156.000 phụ nữ mang thai được công bố trên JAMA năm 2015 cho thấy việc sử dụng Diclofenac trong Ba tháng giữa thai kỳ có rủi ro thấp hơn đáng kể:

• Không tăng nguy cơ sảy thai muộn 
• Không ảnh hưởng đáng kể đến cân nặng thai nhi
• Nguy cơ sinh non tăng

Tuy nhiên, ngay cả trong giai đoạn này, các hướng dẫn khuyến cáo chỉ sử dụng khi lợi ích vượt trội rủi ro và với liều thấp nhất, thời gian ngắn nhất.

3 tháng cuối: Nguy cơ cao nhất

Đây là giai đoạn được chứng minh có nguy cơ cao nhất khi sử dụng Diclofenac. Diclofenac chống chỉ định vì có thể gây:

• Đóng sớm ống động mạch ở thai nhi.
• Tăng nguy cơ chảy máu kéo dài khi sinh.
• Suy giảm chức năng thận ở thai nhi

Diclofenac và giai đoạn cho con bú

Theo National Library of Medicine (LactMed):

• Diclofenac được bài tiết vào sữa mẹ ở nồng độ rất thấp.
• Khi dùng liều thông thường, nguy cơ ảnh hưởng đến trẻ bú mẹ là thấp.
• Tuy nhiên, cần tránh dùng Diclofenac kéo dài hoặc liều cao.

Khuyến cáo: Phụ nữ cho con bú có thể sử dụng Diclofenac dạng ngoài da (gel, xịt) vì lượng hấp thụ toàn thân ít hơn, an toàn hơn so với dạng uống.

Lựa chọn an toàn thay thế cho Diclofenac trong thai kỳ

Vì Diclofenac và nhiều thuốc thuộc nhóm NSAID có thể ảnh hưởng bất lợi đến sự phát triển của thai nhi, đặc biệt trong 3 tháng đầu và cuối thai kỳ, các chuyên gia y khoa khuyến nghị một số lựa chọn thay thế an toàn hơn. Phụ nữ mang thai thường được ưu tiên dùng Paracetamol để giảm đau an toàn hơn, kết hợp cùng các liệu pháp không dùng thuốc để giảm đau. Các NSAID khác chỉ nên cân nhắc trong giai đoạn 3 tháng giữa và có sự giám sát y tế chặt chẽ. Nếu bắt buộc phải dùng NSAID, bác sĩ sẽ cân nhắc liều thấp nhất, trong thời gian ngắn nhất.

Paracetamol – Lựa chọn hàng đầu

Paracetamol được cho là thuốc giảm đau và hạ sốt an toàn nhất trong suốt thai kỳ:

• Không tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh
• Không ảnh hưởng cân nặng sinh
• An toàn trong cả 3 tam cá nguyệt

Liều khuyến cáo: 500-1000mg mỗi 4-6 giờ, tối đa 4g/ngày.

Nhiều nghiên cứu lớn (WHO, American College of Obstetricians and Gynecologists – ACOG) khẳng định paracetamol ít gây tác dụng phụ cho mẹ và thai nhi nếu dùng đúng liều. Tuy nhiên, cần tránh lạm dụng kéo dài và nên tuân thủ liều ≤ 3g/ngày.

Liệu pháp không dùng thuốc

• Vật lý trị liệu nhẹ nhàng: Yoga thai sản, đi bộ hoặc các bài tập kéo giãn giúp cải thiện đau khớp và lưng mà không cần dùng thuốc.
• Xoa bóp, massage trị liệu: Nghiên cứu trên 240 thai phụ cho thấy xoa bóp 30 phút/ngày giảm đau 60%. Nếu được thực hiện bởi chuyên viên có kinh nghiệm, massage có thể làm giảm căng cơ an toàn.
• Chườm ấm hoặc chườm lạnh: Giúp giảm đau lưng, đau cơ do thay đổi nội tiết khi mang thai.
• Thủy liệu pháp: Tắm nước ấm giảm đau cơ xương khớp 35%

Các thuốc chống viêm khác (chỉ khi thật sự cần thiết)

• Trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể cân nhắc naproxen hoặc ibuprofen ở giai đoạn 3 tháng giữa thai kỳ, nhưng tuyệt đối tránh ở 3 tháng đầu và cuối.
• Việc dùng phải có chỉ định chặt chẽ của bác sĩ sản khoa, không tự ý sử dụng.

Diclofenac dạng ngoài da (chỉ cân nhắc sau sinh)

• Với phụ nữ sau sinh và cho con bú, Diclofenac dạng xịt hoặc gel bôi ngoài da (như Traulen 4% Diclofenac Natri) có thể là lựa chọn an toàn hơn vì thuốc thấm tại chỗ, hầu như không ảnh hưởng đến toàn thân.
• Tuy nhiên, trong thai kỳ, ngay cả dạng ngoài da cũng cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

Traulen – Giải pháp Diclofenac xịt tại chỗ, an toàn và tiện lợi

Traulen 4% Diclofenac Natri là thuốc xịt giảm đau ngoài da, phù hợp cho bệnh nhân cơ xương khớp, đặc biệt trong giai đoạn cần hạn chế tác dụng toàn thân:

• Tác dụng tại chỗ: Diclofenac thấm nhanh qua da, tập trung tại vùng viêm đau, giảm thiểu ảnh hưởng đến toàn cơ thể.
• Giảm nguy cơ tác dụng phụ: Hạn chế rủi ro trên dạ dày, gan, thận – những lo ngại thường gặp khi dùng NSAID đường uống.
• Tiện lợi: Dạng xịt phun sương dễ dùng, không gây bết dính, phù hợp cho bệnh nhân cần giảm đau nhanh chóng.

>>> Tìm hiểu thêm về sản phẩm Traulen tại website chính thức: traulen.com.vn

Kết luận

Việc sử dụng Diclofenac trong giai đoạn thai kỳ và cho con bú đòi hỏi sự cân nhắc cực kỳ cẩn thận. Nguyên tắc quan trọng nhất là luôn ưu tiên các phương pháp an toàn hơn và chỉ sử dụng Diclofenac khi thực sự cần thiết, với liều thấp nhất và thời gian ngắn nhất có thể. Sự phối hợp chặt chẽ giữa đội ngũ y tế đa chuyên khoa là chìa khóa để đảm bảo an toàn tối đa cho cả mẹ và con.

Trong các lựa chọn hiện nay, Traulen 4% Diclofenac xịt tại chỗ là giải pháp hữu ích, vừa mang lại hiệu quả giảm đau, vừa an toàn hơn so với dạng uống, đặc biệt cho phụ nữ sau sinh cần chăm sóc sức khỏe cơ xương khớp.

Tài liệu tham khảo:

1. Nezvalová-Henriksen K, Spigset O, Nordeng H. Effects of ibuprofen, Diclofenac, naproxen, and piroxicam on the course of pregnancy and pregnancy outcome: a prospective cohort study. BJOG. 2013;120(8):948-959.
2. Bérard A, Zhao JP, Sheehy O. Success of smoking cessation interventions during pregnancy. Am J Obstet Gynecol. 2016;215(5):611.e1-611.e8.
3. Daniel S, Koren G, Lunenfeld E, et al. Fetal exposure to nonsteroidal anti-inflammatory drugs and spontaneous abortions. CMAJ. 2014;186(5):E177-E182.
4. Ban L, Tata LJ, West J, et al. Live and non-live pregnancy outcomes among women with depression and anxiety: a population-based study. PLoS One. 2012;7(8):e43462.

Traulen® 4% Solution, với ưu điểm hấp thu toàn thân cực thấp, có thể cân nhắc sử dụng trong những trường hợp đặc biệt ở phụ nữ mang thai (3 tháng giữa thai kỳ) và cho con bú khi lợi ích vượt trội rủi ro. Tuy nhiên, việc sử dụng bất kỳ sản phẩm Diclofenac nào trong thai kỳ và cho con bú đều cần có sự tư vấn và giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa. Phụ nữ mang thai và cho con bú nên luôn tham khảo ý kiến y tế trước khi sử dụng.