Viêm gân bánh chè là tổn thương phổ biến sau khi đầu gối bị chấn thương hoặc do mắc bệnh lý cơ xương khớp mãn tính. Tình trạng này thường bắt đầu với triệu chứng đau âm ỉ ở đầu gối nên dễ khiến bệnh nhân chủ quan và bỏ qua. Tuy nhiên nếu không được điều trị kịp thời, viêm gân xương bánh chè có thể dẫn đến mất chức năng vận động của cơ.
Viêm gân bánh chè là gì?
Gân bánh chè là phần nối giữa xương bánh chè và xương chày, có vai trò giúp cơ đùi và bắp chân duỗi thẳng khi chúng ta vận động: đi, chạy, nhảy…
Viêm gân bánh chè (hay viêm gân xương bánh chè, viêm điểm bám gân bánh chè) là tình trạng gân bánh chè bị viêm và sưng tấy do khớp gối hoạt động liên tục với cường độ cao kéo dài. Chính vì thế, các vận động viên nhảy cao, nhảy xa, bóng rổ, bóng đá, bóng chuyền… là đối tượng rất dễ gặp tình trạng này.
Tuy nhiên, người bình thường cũng có thể bị viêm xương gân bánh chè nếu không khởi động kỹ trước khi vào bài tập chính hoặc chọn bài tập quá sức. Đồng thời, quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể cũng là yếu tố thúc đẩy tình trạng trên diễn ra nhanh và nghiêm trọng hơn.
Nguyên nhân viêm gân bánh chè
Nguyên nhân chính của viêm điểm gân bánh chè là do tình trạng quá tải ở khớp gối, thường gây ra bởi:
- Cường độ và tần suất hoạt động thể chất cao, chẳng hạn bật nhảy cao lặp đi lặp lại nhiều lần.
- Đột ngột tăng cường độ vận động khiến đầu gối và gân bánh chè chưa kịp thích ứng.
- Thừa cân, béo phì làm tăng áp lực lên đầu gối và gân bánh chè.
Ngoài ra, các yếu tố làm gia tăng nguy cơ viêm gân bánh chè bao gồm:
- Tuổi tác: Tình trạng viêm đau gân đầu gối thường xuất hiện ở người trong độ tuổi trung niên trở lên do gân bánh chè bị lão hóa.
- Do một số bệnh lý: Bệnh nhân bị lupus ban đỏ, gout, viêm khớp dạng thấp… thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người bình thường.
Triệu chứng viêm gân xương bánh chè thường gặp
Triệu chứng phổ biến khi viêm điểm bám gân bánh chè là đau. Trong đó, các cơn đau gân bánh chè thường xuất hiện như sau:
- Cơn đau xuất hiện ở trước gối.
- Đau tập trung và đau có tính chất chu kỳ: đi từ đau liên tục, sau đó đến đau mạnh, giảm dần rồi lại tăng lên.
- Đau tăng khi vận động gấp duỗi gối như khi thực hiện các động tác: leo cầu thang, ngồi xổm,…
Phương pháp chẩn đoán
Các phương pháp chẩn đoán thường được chỉ định cho bệnh nhân gồm:
- Thăm khám lâm sàng thông qua việc xác định vị trí tổn thương.
- Chụp X-quang: Phương pháp này giúp bác sĩ loại trừ các vấn đề về xương có thể gây đau gối.
- Chụp MRI và siêu âm: Kết quả của các phương pháp này giúp kiểm tra tình trạng gân và phát hiện tổn thương ở mô mềm.
Biến chứng
Người bệnh viêm gân bánh chè khi không điều trị kịp thời và đúng cách có thể đối mặt với các biến chứng nguy hiểm như:
- Đứt gân xương bánh chè do viêm: Người bệnh có thể bị đứt gân bánh chè hay đứt gân cơ tứ đầu. Khi mắc phải biến chứng này, cơn đau gối sẽ gia tăng đột ngột sau khi thực hiện những động tác nhảy lên, mất hoàn toàn chức năng vận động của cơ.
- Suy yếu cơ chân: Các cơn đau ở đầu gối, cơ tứ đầu có thể dẫn tới tình trạng suy yếu cơ chân.
- Đau gối mạn tính.
Điều trị viêm gân bánh chè
Sử dụng thuốc
Bác sĩ có thể chỉ định người bệnh sử dụng những thuốc giảm đau như ibuprofen hoặc naproxen. Nếu sau khi dùng thuốc, cơn đau vẫn không thuyên giảm, bạn nên báo ngay với bác sĩ để có biện pháp can thiệp kịp thời.
Vật lý trị liệu
- Bài tập giãn cơ: Thực hiện các bài tập giãn cơ thường xuyên để giảm tình trạng co thắt cơ. Lưu ý khi tập không nên thực hiện động tác quá nhanh hoặc đột ngột.
- Bài tập nâng cao sức cơ: Cơ đùi yếu sẽ tạo nhiều áp lực lên gân xương bánh chè. Vì thế, người bệnh nên thực hiện thường xuyên và đều đặn các dạng bài tập này để tăng cường sức cơ vùng chân, rất hữu ích cho quá trình điều trị viêm gân bánh chè.
- Băng đeo bảo vệ gân xương bánh chè (Patellar tendon strap): Băng đeo sẽ giúp phân tán lực ra khỏi gân, truyền lực vào dây đeo. Qua đó, băng đeo sẽ giúp giảm đau vùng gối khi cử động.
Phẫu thuật và những phương pháp xâm lấn
Nếu điều trị bảo tồn không hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện các phương pháp như:
- Tiêm corticosteroid thông qua siêu âm định hướng đi vào vỏ bọc quanh gân, giúp giảm đau. Tuy nhiên, thuốc có thể làm gân suy yếu và dễ đứt hơn.
- Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP): Phương pháp này giúp hình thành các mô mới, hỗ trợ quá trình gân phục hồi.
- Phẫu thuật: Rất ít trường hợp cần đến can thiệp phẫu thuật. Đây thường là lựa chọn điều trị cuối cùng cho người bệnh. Bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ vùng gân bị tổn thương.
Biện pháp phòng ngừa
Để ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh Viêm gân bánh chè, bạn nên lưu ý:
- Dừng ngay các động tác gây đau gối: Khi xuất hiện các cơn đau đầu gối do vận động thể chất, bạn nên chườm lạnh khu vực tổn thương và nghỉ ngơi, đồng thời cần tránh những hoạt động tạo áp lực lên gân cho tới khi cơn đau hoàn toàn biến mất.
- Tăng cường sức mạnh cơ đùi: Cơ đùi khỏe mạnh sẽ giúp giảm căng thẳng lên gân xương bánh chè. Những bài tập giãn cơ trước khi vào bài tập chính sẽ giúp cơ và gân đàn hồi tốt hơn, giảm nguy cơ chấn thương.
- Thực hiện đúng kỹ thuật: Đây là điều tiên quyết khi tập thể dục, thể thao. Thực hiện kỹ thuật đúng sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ chấn thương hiệu quả. Đặc biệt, khi chơi một môn thể thao mới, bạn nên tham khảo các bài hướng dẫn chuẩn của người chơi chuyên nghiệp.
Chăm sóc và phục hồi
Để ngăn ngừa nguy cơ bệnh Viêm gân bánh chè tiến triển nặng ảnh hưởng lớn tới sinh hoạt và vận động thể chất, người bệnh cần lưu ý:
- Tạm dừng các hoạt động thể chất khi đau gối.
- Khi chơi thể thao, nếu bị đau đầu gối, cần nghỉ ngơi, chườm đá giảm đau.
- Thường xuyên thực hiện những bài tập tăng cường sức mạnh lên cơ tứ đầu và cơ vùng cẳng chân.
- Lựa chọn giày dép phù hợp với việc phân bố trọng lượng cơ thể.
- Sử dụng thuốc theo đúng chỉ định từ bác sĩ (nếu có).
