Thoái hóa cột sống thắt lưng (tên tiếng Anh – Lumbar Degenerative Disease) là bệnh lý xương khớp mãn tính tiến triển chậm, tăng từ từ về cấp độ, gây đau âm ỉ không dứt, yếu cơ hai chân, mất thăng bằng, và khiến người bệnh bị hạn chế khả năng vận động do cột sống thắt lưng bị biến dạng trong khi không có biểu hiện viêm.
Đảm nhiệm chức năng nâng đỡ sức nặng của cơ thể, tạo đường cong và hình thành bộ “áo giáp” để các cơ quan nội tạng trong cơ thể bám vào, 5 đốt sống ở thắt lưng (được ký hiệu từ L1 – L5) là đối tượng dễ bị “hao mòn” trên xương sống. Đặc điểm giúp phân biệt là các đốt sống thắt lưng là không có lỗ ngang như đốt sống cổ, và không có các hõm sườn trên mỏm ngang và thân như đốt sống ngực.
Vị trí thoái hóa cột sống thắt lưng L4-L5
Tổn thương cơ bản của thoái hóa đốt sống lưng là tình trạng sụn khớp, đĩa đệm ở cột sống thắt lưng bị thoái, đồng thời phần xương dưới sụn và màng hoạt dịch cũng có những thay đổi về cấu trúc do đĩa đệm mất nước, già cỗi.
Theo thống kê từ Viện phẫu thuật chỉnh hình Hoa Kỳ ghi nhận rằng, có khoảng hơn 85% tổng số người trên 60 tuổi mắc phải bệnh lý này.Trong bệnh thoái hóa cột sống lưng, có 2 vị trí bị ảnh hưởng nhiều nhất là đốt sống L4-L5 và L5-S1 – bởi đây là 2 “địa điểm” chịu áp lực về tải trọng cơ thể lớn nhất, cũng là nơi có chức năng giữ ổn định cho cột sống mỗi khi cơ thể vận động và di chuyển. Do vậy, lâu ngày 2 vị trí này nhanh chóng bị lão hóa nhất.
Thoái hóa cột sống thắt lưng là gì?
Thoái hóa cột sống lưng L4 L5 là bệnh lý xương khớp mạn tính, liên quan trực tiếp đến quá trình lão hóa xương ở đốt sống lưng vị trí L4 L5. Bản chất của bệnh chính là sự biến đổi hình thái thông qua sự thoái hóa ở các mỏm gai sau, đĩa đệm và thân đốt sống.
Đoạn cột sống thắt lưng từ L1 đến L5 đảm nhiệm chức năng nâng đỡ sức nặng phần trên của cơ thể, hình thành đường cong sinh lý tự nhiên. Trong đó, đốt sống thắt lưng ở 2 vị trí L4 và L5 là phần dễ bị thoái hóa nhất.
Nguyên nhân của thoái hóa cột sống thắt lưng
Cần lưu ý rằng, thoái hóa đốt sống thắt lưng không phải là bệnh khớp có viêm nhiễm mà là do quá trình lão hóa, khi sụn khớp và đĩa đệm phải chịu áp lực lớn kéo dài gây tổn thương, giảm hoặc mất tính đàn hồi của đĩa đệm và xơ cứng dây chằng bao khớp, khiến cho cột sống thắt lưng bị biến dạng. Thắt lưng bị thoái hóa là hậu quả của nhiều yếu tố khác nhau, cụ thể:
- Tuổi tác: là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh Thoái hóa cột sống thắt lưng. Theo thời gian, chức năng và cấu trúc xương khớp dần bị suy giảm. Đến một giai đoạn nhất định, tế bào sụn ở cột sống sẽ bị mất dần độ đàn hồi và khả năng chịu lực.
- Tính chất công việc: người thường xuyên làm việc mang vác nặng, ngồi hoặc đứng quá lâu ở một tư thế,… khiến quá trình lão hóa diễn ra nhanh và mạnh hơn, từ đó có nguy cơ khởi phát bệnh Thoái hóa cột sống thắt lưng.
- Vận động sai tư thế: ngồi làm việc sai tư thế, nằm ngủ sai tư thế,… những tư thế vận động sai vừa gây áp lực đến cột sống, đặc biệt là vùng cổ và lưng, vừa ảnh hưởng tiêu cực đến các chức năng nội tạng trong cơ thể.
- Dinh dưỡng không cân đối: Người có chế độ dinh dưỡng kém hay bị rối loạn chức năng trao đổi chất trong cơ thể sẽ có nguy cơ mắc Thoái hóa cột sống thắt lưng cao hơn người bình thường.
- Các yếu tố khác: di truyền, dị tật bẩm sinh, thừa cân, béo phì, chấn thương, người đã từng phẫu thuật,…
Cột sống chính là bộ phận phải chịu đựng nhiều áp lực từ sức nặng của cơ thể và các hoạt động lao động, sinh hoạt khác. Việc nắm bắt được những nguyên nhân gây Thoái hóa cột sống thắt lưng vô cùng quan trọng, là yếu tố sẽ giúp người bệnh phòng tránh cũng như đưa ra phác đồ điều trị bệnh lý này hiệu quả nhất.
Đối tượng có nguy cơ cao mắc thoái hóa đốt sống lưng
- Người trung niên và lớn tuổi: 2 đối tượng có tỷ lệ mắc bệnh Thoái hóa cột sống thắt lưng cao nhất;
- Những người làm công việc văn phòng thường xuyên tiếp xúc với máy tính, công nhân may, công nhân bốc vác, tài xế lái ô tô,…
- Người thừa cân, béo phì;
- Người gặp tai nạn giao thông hoặc va đập khiến cột sống bị tổn thương;
- Người có chế độ dinh dưỡng không khoa học và ít vận động;
- Có người thân mắc các bệnh lý về thoái hóa cột sống.
Theo thống kê, tại Việt Nam có đến hơn 80% số người ở độ tuổi trên 50 mắc phải vấn đề về vôi hóa cột sống hoặc thoái hóa cột sống, trong đó nữ giới có tỷ lệ mắc cao hơn ở nam giới.
Triệu chứng của thoái hóa cột sống thắt lưng
Thoái hóa cột sống thắt lưng là bệnh lý xương khớp mãn tính có tốc độ tiến triển khá chậm, không có biểu hiện cụ thể trong giai đoạn đầu. Do vậy, để nhận biết bệnh sớm là tương đối khó khăn. Triệu chứng rõ ràng nhất là các cơn đau nhức khởi phát từ vị trí bị thoái hóa. Cụ thể:
- Đau dữ dội, đau âm ỉ làm hạn chế khả năng vận động của sụn khớp. Cơn đau lưng sẽ tăng lên khi vận động, thời tiết thay đổi,…
- Đau vùng lưng dưới, lan xuống mông và hai chi dưới làm người bệnh không cúi được.
- Mất thăng bằng và đi lại khó khăn.
- Yếu ở tay hoặc chân, sự phối hợp giữa tay và chân kém.
- Đau vùng gáy, lan xuống hai bả vai và cánh tay, gây tê cẳng tay và ngón tay.
- Khó kiểm soát bàng quang và ruột.
- Nghe thấy tiếng lục cục khi cử động cột sống thắt lưng, nhất là khi xoay người.
- Khi bị thoái hóa đốt sống thắt lưng, các cơn đau xương khớp có thể âm ỉ trong nhiều ngày, cường độ đau tăng lên khi vận động và giảm đi khi người bệnh nghỉ ngơi. Càng ở giai đoạn nặng, triệu chứng của thoái hóa cột sống lưng sẽ càng nặng nề hơn, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi hoạt động của bệnh nhân.
Phương pháp phòng ngừa thoái hoá cột sống thắt lưng
Để chủ động phòng tránh sớm bệnh thoái hóa cột sống thắt lưng, các chuyên gia Cơ xương khớp khuyến cáo chúng ta nên thay đổi tư thế khi ngồi thường xuyên, tập vận động các khớp, tránh ngồi một chỗ quá lâu, tránh đứng nhiều, đứng lâu, mang vác nặng.
Nhân viên văn phòng phải ngồi nhiều có thể tận dụng giờ giải lao để thực hiện các bài tập thể dục nhẹ từ 5-10 phút có tác dụng thư giãn rất tốt cho cột sống cổ, thắt lưng. Ngoài ra, chế độ ăn đầy đủ các chất dinh dưỡng, nhiều rau xanh, sữa để cung cấp vitamin và canxi, tránh bia, rượu, thuốc lá, tránh thức khuya cũng góp phần giúp phòng ngừa căn bệnh này.
Bên cạnh đó, việc tập luyện cũng rất cần thiết nhằm giúp các cơ khớp tăng sức bền và hoạt động tốt hơn, kể cả những người đã bị thoái hóa cột sống thắt lưng. Những người dưới 40 tuổi hoặc bị thoái hóa cột sống thắt lưng nhẹ có thể chơi bất kỳ môn thể thao nào như đi bộ, thể dục dưỡng sinh, bơi lội. Điều quan trọng nhất là người bệnh cần thường xuyên tầm soát các vấn đề về xương khớp càng sớm càng tốt, để có những có biện pháp can thiệp kịp thời.
Đọc thêm: 3 CÁCH ĐIỀU TRỊ BỆNH GÚT HIỆU QUẢ
