Chấn thương cột sống cổ thường xảy ra khi đầu chuyển động đột ngột hoặc bị giật ra sau do tai nạn hay va chạm, làm tổn thương tới cổ, gây đau. Đây là một vấn đề vô cùng nghiêm trọng có thể gây ra những tác động tiêu cực tới sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân.
Tổn thương kéo dài không điều trị làm biến dạng, mất vững cột sống cổ, phì đại mấu răng, viêm huỷ xương chèn ép tủy sống nặng. Chẩn đoán chấn thương cột sống cổ sớm sẽ giúp điều trị bệnh hiệu quả và hạn chế được các biến chứng nguy hiểm. Hãy cùng tìm hiểu về chấn thương cột sống cổ qua bài viết của Traulen nhé
Chấn thương cột sống cổ là gì và dấu hiệu nhận biết
Chấn thương cột sống cổ là những chấn thương xảy ra ở vùng cổ, gồm cột sống cổ, tủy sống, dây thần kinh, đĩa đệm, cơ, dây chằng, gân và thường được chia thành 2 giai đoạn, gồm tổn thương tủy sống cổ và tổn thương cột sống chưa tổn thương tủy. Đây còn là vị trí của khí quản, thực quản, các mạch máu nên khi chấn thương xảy ra, bất kì mô hoặc cơ quan nào ở cổ cũng có khả năng bị ảnh hưởng, kể cả đầu.
Đây là loại chấn thương cột sống phổ biến với mọi đối tượng, nhất là tổn thương dây chằng vùng cổ. Khi bị chấn thương, người bệnh có thể đối mặt với hàng loạt những triệu chứng từ khó chịu ở cổ tới tê
Lao động quá sức cơ bả vai, stress nặng, căng cơ quá mức cũng gây ra chấn thương cột sống cổ
Phần lớn nguyên nhân đến từ tai nạn giao thông, tai nạn thể thao, tai nạn rơi từ trên cao, tai nạn dưới nước hay do bị tấn công bạo lực ở vùng cổ…
Trong khi đó, với những trường hợp tổn thương tủy sống cổ sẽ gây liệt các cơ do phân đoạn tủy cổ chi phối, rối loạn cơ tròn. Đồng thời, người bệnh có thể bị rối loạn cảm giác, mất phản xạ gân xương giai đoạn choáng tủy.
>>> Xem thêm: Những đối tượng nào dễ mắc các bệnh liên quan đến cột sống?
Các chấn thương cột sống cổ thường gặp
Căng cơ cổ
Bất kỳ hoạt động nào khiến cổ luôn trong tư thế không thoải mái trong thời gian dài có thể khiến các cơ bị mỏi và co thắt, gây căng cơ cổ. Tình trạng này khiến người bệnh gặp nhiều khó khăn khi di chuyển cổ và đầu (xoay, nghiêng). Cơn đau có thể nghiêm trọng hơn khi người bệnh không vận động cổ và đầu trong thời gian dài. Một số người bệnh căng cơ ở cổ còn bị đau nhức đầu, rất khó chịu.
Tổn thương dây chằng vùng cổ
Cột sống cổ gồm 7 xương (đốt sống) nối với nhau bằng dây chằng và cơ. Khi đột ngột thay đổi chuyển động, cổ sẽ bị uốn cong quá mức, có thể gây tổn thương dây chằng hoặc cơ. Tổn thương này làm giãn, rách mô, còn được gọi chung là tổn thương dây chằng vùng cổ.
Đau cứng cổ
Đau cứng cổ là vấn đề sức khỏe thường gặp, hầu như mọi người đều mắc phải một lần trong đời. Có nhiều nguyên nhân gây tình trạng này như chấn thương trong thể thao, các hoạt động thể chất, các yêu cầu liên quan tới công việc, dẫn tới tình trạng cơ cổ chịu áp lực lớn trong thời gian dài. Tình trạng này hiếm khi là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ
Thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ là tình trạng một hoặc nhiều đĩa đệm ở giữa các đốt sống cổ bị hư hại, trượt ra khỏi vị trí ban đầu, gây chèn ép lên tủy sống và những dây thần kinh trong ống sống, dẫn tới tình trạng đau nhức và rối loạn cảm giác tại chỗ.
Cột sống cổ thường là khu vực thường xuyên vận động, chịu áp lực lớn. Tình trạng này khiến các đĩa đệm nơi đây rất dễ bị tổn thương, thoát vị. Thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ gây ra những cơn đau cổ vai gáy. 90% trường hợp thoát vị xuất hiện ở tầng C5-C6 và C6-C7.
Thoát vị đĩa đệm cổ thường xuất hiện từ những cơn đau dai dẳng vùng cổ
Chèn ép dây thần kinh
Dưới tác động của nhiều yếu tố, các dây thần kinh cổ có thể bị chèn ép, gây nhức mỏi, tê bì, đau âm ỉ và ngứa ran tại vùng cổ và vai gáy. Cơn đau cũng có thể lan xuống vai, bả vai, cánh tay hay những ngón tay (theo đường đi của rễ dây thần kinh). Tình trạng này khiến việc vận động của người bệnh kém linh hoạt hơn so với trước đây.
Gãy xương sống cổ
Gãy xương cổ (gãy xương đốt sống cổ) là trạng thái nứt, vỡ của bất kỳ một trong bảy đốt sống ở vùng cổ. Chấn thương này xảy ra khi có một lực đáng kể tác động vào cổ. Những nguyên nhân thường gặp là tai nạn giao thông, tai nạn lao động (ngã cao), tai nạn sinh hoạt, chơi những môn thể thao đối kháng mạnh.
Người bệnh gãy xương cổ sẽ bị đau dữ dội tại thời điểm chấn thương. Cơn đau có thể lan từ cổ đến vai hay cánh tay do đốt sống chèn ép các dây thần kinh. Người bệnh cũng có thể bị thâm tím hay sưng tại mặt sau cổ.
Nguyên nhân gây chấn thương cột sống cổ
Nguyên nhân thường gặp gây chấn thương cột sống cổ là tai nạn giao thông, tai nạn lao động, tai nạn sinh hoạt hoặc bị thương do ngã, chấn thương khi tập thể dục thể thao hoặc do bị ngược đãi về thể chất.
Những yếu tố sau có thể gia tăng nguy cơ mắc chấn thương ở cổ, cụ thể:
- Tuổi tác: Người từ 65 tuổi trở lên có nguy cơ chấn thương cao
- Đã từng bị té ngã ở độ cao khoảng 1m hay 5 bậc cầu thang
- Đã từng va chạm, trải qua tai nạn giao thông
- Trì hoãn điều trị ngay khi bị chấn thương
Triệu chứng khi cổ bị chấn thương
Khi bị chấn thương, triệu chứng thường gặp nhất là cảm giác đau nhức ở vùng cổ. Cơn đau thường xuất hiện vài giờ hoặc vài ngày sau khi xảy ra chấn thương. Ngoài ra, người bệnh còn có thể bị căng cổ, cứng cổ, đau sau đầu. Nếu bị chấn thương nghiêm trọng, một số triệu chứng khác có thể xuất hiện như đau khớp vai và cánh tay, giảm khả năng cử động, ù tai và cũng có thể xuất hiện tình trạng khó nuốt.
Bên cạnh đó, một số trường hợp khiến cổ bị chấn thương còn có những triệu chứng hiếm gặp khác như nhìn mờ, rối loạn giấc ngủ, khó tập trung, cáu gắt…
Về dấu hiệu chấn thương cột sống cổ, trong trường hợp xuất hiện tổn thương cột sống chưa tổn thương tủy, người bệnh thường có dấu hiệu hoa mắt, yếu hoặc liệt các cơ do phân đoạn vai gáy, cánh tay chi phối.
Các biến chứng có thể gặp phải
Những biến chứng từ chấn thương cổ sẽ khác nhau tùy vào loại chấn thương và mức độ tổn thương ở cổ, đầu và cột sống. Các biến chứng có thể xuất hiện như:
- Hội chứng mệt mỏi mạn tính
- Đau mạn tính
- Bị cứng đờ hoặc suy yếu ở vùng cổ, vai hoặc cánh tay
- Liệt (một phần hoặc toàn bộ)
- Giảm phạm vi chuyển động ở cổ vĩnh viễn
- Thương tật vĩnh viễn
- Sốc
- Tử vong
Giải pháp điều trị chấn thương cột sống cổ
Xử trí ban đầu
Việc cấp cứu ban đầu khi có dấu hiệu chấn thương cột sống cổ nói chung và các đốt sống cổ cao nói riêng là điều vô cùng quan trọng, góp phần hạn chế hậu quả của các thương tổn tiên phát và phòng các thương tổn thứ phát của tủy.
Khi nghi ngờ cột sống cổ chấn thương, bệnh nhân cần được bất động cột sống cổ, đặc biệt với bệnh nhân hôn mê do chấn thương sọ não sẽ chỉ được phép bỏ bất động sau khi đã chắc chắn loại trừ thương tổn bằng X-Quang quy ước.
Nếu bệnh nhân có dấu hiệu của thương tổn thần kinh như liệt, rối loạn hô hấp và huyết động cần được tiến hành hồi sức.
Truyền dịch cho bệnh nhân để duy trì huyết động, đảm bảo huyết áp 110-140mmHg, thở oxy cho bệnh nhân và nếu cần thì hô hấp hỗ trợ, đặt ống thông dạ dày tránh trào ngược.
Giải pháp điều trị
Thực tế có nhiều phương pháp điều trị khác nhau tùy thương tổn và tùy các trường phái khác nhau. Do đó, bệnh nhân cần lắng nghe lời khuyên từ phía bác sĩ để tìm được phương án điều trị tốt.
Chấn thương cột sống cổ là vấn đề khá nguy hiểm, cần được cấp cứu và có phương pháp điều trị kịp thời. Điều này sẽ tránh được những biến chứng nguy hiểm đối với sức khỏe của người bệnh.
Thông thường, chấn thương cổ sẽ tự khỏi khi người bệnh áp dụng đúng cách các biện pháp chăm sóc tại nhà như nghỉ ngơi, dùng thuốc giảm đau không kê đơn. Tuy nhiên, nếu cơn đau kéo dài hơn một tuần và có dấu hiệu tăng dần, bạn nên nhanh chóng đi đến các cơ sở y tế uy tín để có biện pháp xử trí kịp thời, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.
Kéo giãn cột sống cổ giúp thúc đẩy tiến trình hồi phục chức năng khi chấn thương cột sống cổ
Điều trị chấn thương cổ có thể bao gồm các phương pháp như:
- Chườm đá, nghỉ ngơi, dùng thuốc giảm đau không kê đơn
- Vật lý trị liệu gồm các bài tập giãn cơ vùng cổ và những vùng bị ảnh hưởng khác
- Dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAID) hoặc các loại thuốc theo toa khác theo chỉ định từ bác sĩ
- Các biện pháp chăm sóc thần kinh cột sống: Liệu pháp xoa bóp hoặc châm cứu
- Tiêm steroid ngoài màng cứng (epidural steroid injections) có thể giúp giảm đau trong 3 – 4 tháng
- Phong bế thần kinh (nerve blocks): Tiêm thuốc giảm đau cục bộ để kiểm soát cơn đau cấp tính
- Đốt sóng cao tần (RFA): Thủ thuật xâm lấn tối thiểu nhằm tiêu hủy các dây thần kinh ở cổ mang tín hiệu đau
- Kích thích tủy sống (spinal cord stimulation) bao gồm các thiết bị cấy ghép vào cột sống phát ra các xung điện nhẹ để ngăn chặn sự lan truyền của cơn đau.
- Phẫu thuật: Hiếm trường hợp chấn thương cổ cần tới phẫu thuật. Tuy nhiên, khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định phẫu thuật.
